Kataster nieruchomości

Kataster nieruchomości to na bieżąco aktualizowany rejestr publiczny o gruntach i budynkach oraz o ich właścicielach i władających. Zawiera on ważne informację obejmujące zasięgiem całe terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zobaczmy, czym dokładnie jest kataster nieruchomości i jak zdobyć z niego wypis.

Co to jest kataster nieruchomości?

Zgodnie z art. 2 pkt 8 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne przez kataster rozumie się jednolity dla kraju, systematycznie aktualizowany zbiór informacji o gruntach, budynkach i lokalach, ich właścicielach oraz innych osobach fizycznych lub prawnych władających tymi gruntami, budynkami lub lokalami. Ewidencja prowadzona jest w systemie informatycznym, będącym integralną częścią Państwowego Zasobu Geodezyjnego i Kartograficznego. W Polsce pojęcie „kataster nieruchomości” stosowany jest zamiennie z terminem „ewidencja gruntów i budynków”.
Najstarszy dokument katastralny w Europie został założony w Anglii w 1086 r. pod nazwą Domesday Book. W Polsce zaś pierwszym państwowym katastrem był kataster gruntowy i budynkowy utworzony na mocy dekretu z 24 września 1947 roku. Wcześniej obowiązywały inne ewidencje, na przykład takie jak galicyjskie czy pruskie, ale ich zasięg nie obejmował całego terytorium Polski, a jedynie fragmenty. Wspomniany wcześniej kataster gruntowy i budynkowy obowiązywał do 1955 roku, kiedy to zmieniono go na ewidencję gruntów i budynków.

Aktualnie obowiązujący kataster jest regulowany ustawą Prawo geodezyjne i kartograficzne z dnia 17 maja 1989 roku. Niektóre jego kwestie zostały następnie uszczegółowione 29 marca 2001 roku na mocy Rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa.

Do czego służy kataster nieruchomości?

Kataster nieruchomości stanowi podstawę planowania przestrzennego, planowania gospodarczego, określania wymiaru podatków i świadczeń, oznaczania nieruchomości w księgach wieczystych, statystyki publicznej, gospodarki nieruchomościami, ewidencji gospodarstw rolnych.

Jakie dane można znaleźć w katastrze nieruchomości?

W katastrze nieruchomości można znaleźć informacje dotyczące:

  • gruntów – ich położenia, granic, powierzchni, rodzajów użytków gruntowych oraz ich klas bonitacyjnych, oznaczenia ksiąg wieczystych lub zbiorów dokumentów, jeżeli zostały założone dla nieruchomości, w skład, której wchodzą grunty,
  • budynków – ich położenia, przeznaczenia, funkcji użytkowych i ogólnych danych technicznych,
  • lokali – ich położenia, funkcji użytkowych oraz powierzchni użytkowej.

Oprócz tego, w przypadku nieruchomości Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego określa się również podmioty, w których władaniu lub gospodarowaniu znajdują się te nieruchomości (oprócz właścicieli). Natomiast w przypadku, gdy dla gruntów nie można ustalić właścicieli określa się osoby lub inne podmioty, które władają tymi gruntami na zasadach samoistnego posiadania.

Oznakowanie

Kataster nieruchomości zwiera opis jednostek powierzchniowych oraz identyfikatorów, używanych do charakteryzacji działek. Oznakowanie dotyczy jednostki ewidencyjnej, obrębu ewidencyjnego oraz działki ewidencyjnej. Dodatkowo, każda z działek posiada własne oznakowania w celu szybszej lokalizacji. Identyfikator działki wygląda następująco: WWPPGG_R.XXXX.Nr, gdzie:

„WW” – kod województwa
„PP” – kod powiatu
„GG” – kod gminy
„R” wraz z jedną cyfrą – typ gminy:

  • cyfra 1 – gmina miejska,
  • cyfra 2 – gmina wiejska,
  • cyfra 3 – gmina miejsko-wiejska,
  • cyfra 4 – miasto w gminie miejsko-wiejskiej,
  • cyfra 5 – obszar wiejski w gminie miejsko-wiejskiej,
  • cyfra 8 – dzielnice gminy Warszawa-Centrum,
  • cyfra 9 – delegatury i dzielnice innych gmin miejskich.

„XXXX” – numer obrębu
„Nr” – numer działki we wskazanym obrębie

Jak uzyskać wypis z katastru?

W celu uzyskania wypisu należy złożyć wniosek do starostwa powiatowego lub urzędu miasta. Właściwym starostwem albo urzędem miasta są te, na terenie których leży dana nieruchomość. Wniosek można złożyć osobiście w urzędzie lub przez ePUAP. Za wypis z katastru trzeba uiścić opłatę. Jej wysokość zależy od rodzaju dokumentu oraz jego formy (elektroniczna lub papierowa). Czas oczekiwania na dokument najczęściej wynosi około 7 dni. Warto pamiętać, że wypis z katastru nie zostanie wydany każdemu. Listę uprawnionych do tego podmiotów określa art. 24 ust. 5 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficznie:

Starosta udostępnia dane ewidencji gruntów i budynków zawierające dane podmiotów, o których mowa w art. 20 dane w ewidencji gruntów i budynków ust. 2 pkt 1, oraz wydaje wypisy z operatu ewidencyjnego, zawierające takie dane, na żądanie:

1) właścicieli oraz osób i jednostek organizacyjnych władających gruntami, budynkami lub lokalami, których dotyczy udostępniany zbiór danych lub wypis;

2) organów administracji publicznej albo podmiotów niebędących organami administracji publicznej, realizujących, na skutek powierzenia lub zlecenia przez organ administracji publicznej, zadania publiczne związane z gruntami, budynkami lub lokalami, których dotyczy udostępniany zbiór danych lub wypis;

2a) operatorów:

a) sieci, w rozumieniu ustawy z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2410 oraz z 2020 r. poz. 471, 875 i 1378),
b) systemu przesyłowego, systemu dystrybucyjnego oraz systemu połączonego, w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2020 r. poz. 833, 843, 1086, 1378 i 1565);

3) innych podmiotów niż wymienione w pkt 1–2a, które mają interes prawny w tym zakresie.