Sprawa spadkowa – postępowanie, koszty

W Polsce, stwierdzenie nabycia spadku można uzyskać na dwóch drogach – sądowej, na mocy postanowienia wydanego po przeprowadzeniu rozprawy lub pozasądowej – u notariusza na podstawie aktu poświadczenia dziedziczenia. Zobaczmy, jak wygląda ten proces podczas postępowania sądowego i jakie są jego koszty.

Notariusz czy sąd?

Jeszcze do 2009 roku stwierdzenie nabycia spadku mógł potwierdzić tylko i wyłącznie sąd. Potem nastąpiła zmiana, dzięki której obecnie również notariusz może wydać akt poświadczenia dziedziczenia.

To czy nabycie spadku ma wydać sąd czy notariusz zależy od samych spadkobierców. Mogą oni bowiem wybrać jeden lub drugi sposób na rozstrzygnięcie sprawy. Trzeba jednak pamiętać, że do sądu można się udać niezależnie od tego występuje zgoda między spadkobiercami czy też nie, natomiast w przypadku notariusza, aby wydał on poświadczenie dziedziczenia, zgoda ta musi koniecznie istnieć.

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku

Skupmy się na załatwieniu sprawy spadkowej na drodze sądowej. Pierwszym krokiem, który należy wykonać jest złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku. Wniosek ten musi zawierać:

• oznaczenie sądu, do którego jest skierowany,
• imię, nazwisko, adres i numer PESEL osoby składającej wniosek, czyli wnioskodawcy,
• imię i nazwisko zmarłego, datę i miejsce jego śmierci, jego ostatnie miejsce (miejscowość) stałego zamieszkania,
• odpis skrócony aktu zgonu spadkodawcy,
• akt małżeństwa jeżeli małżonek spadkodawcy żyje, a jeżeli nie żyje to akt zgonu,
• odpisy skrócone aktów małżeństwa kobiet,
• odpisy skrócone aktów urodzenia mężczyzn oraz niezamężnych kobiet,
• wypis z oryginału testamentu notarialnego lub oryginał testamentu ręcznego – jeśli spadkodawca sporządził testament
• oświadczenia o przyjęciu, odrzuceniu spadku, zrzeczeniu się dziedziczenia – jeśli były składane,
• dowód uiszczenia opłaty za wniosek.

Do jakiego sądu należy złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku?

Sądem właściwym do rozpoznania wniosku o stwierdzenie nabycia spadku jest Wydział Cywilny Sądu Rejonowego ostatniego miejsca zamieszkania osoby zmarłej. W przypadku, gdy nie da się ustalić takiego miejsca, wtedy właściwy będzie sąd, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część.

Koszty

Do 21 sierpnia 2019 roku opłata za wniosek o stwierdzenie nabycia spadku wynosiła 50 zł. Od 2019 roku obowiązuje jednak nowa, wyższa stała stawka równa 100 zł od wniosku. Może być ona zapłacona w znakach sądowych, które można nabyć w kasie sądu lub przelewem bankowym. Dodatkowo, trzeba pamiętać, że należy również uiścić opłatę w wysokości 5 zł za wpis do Rejestru Spadkowego. Ta zaś nie może być uregulowana w znakach sądowych, lecz jedynie w samej kasie sądu albo poprzez przelew bankowy.

Terminy

Jeśli chodzi o to, kiedy trzeba złożyć taki wniosek do sądu to nie jest to ograniczone żadnym terminem. Oznacza to, że wniosek może być dostarczony do sądu zarówno bezpośrednio po śmierci spadkodawcy, jak i nawet kilka lat po tym zdarzeniu. Spadek nie przepada, jeśli spadkobiercy nie załatwią formalności spadkowych.

Terminy obowiązują jedynie przy woli odrzucenia spadku – wtedy spadkodawca ma na złożenie wniosku 6 miesięcy.

Sprawa spadkowa – etapy postępowania sądowego

Etap I – weryfikacja wniosku

W tym etapie złożony do sądu wniosek o stwierdzenie nabycia spadku przechodzi weryfikację. Chodzi głównie o sprawdzenie czy nie zawiera on jakichkolwiek braków formalnych, czy jest opłacony oraz czy posiada wszystkie niezbędne załączniki. Jeżeli zostaną stwierdzone braki, wtedy wnioskodawca zostaje wezwany do ich uzupełnienie w czasie 7 dni od otrzymania przez niego wezwania.

W etapie I ustala się także czy do sądu były składane wnioski o otwarcie i ogłoszenie testamentów zmarłego oraz czy w przeszłości lub obecnie nie toczy się sprawa o stwierdzenie nabycia spadku po tym samym zmarłym. Sprawdzone zostaje też to, czy nie zarejestrowano dokonania przed notariuszem poświadczenia dziedziczenia po spadkodawcy wyznaczonym we wniosku.

Etap II – wyznaczenie terminu posiedzenia

Jeżeli z wnioskiem wszystko jest w porządku, zostaje wyznaczony termin posiedzenia. O terminie zostają powiadomieni wszystkie strony postępowania – wnioskodawca oraz uczestnicy postępowania.

Etap III – posiedzenie i wydanie postanowienia

Podczas posiedzenia następuje przesłuchanie stron postępowania. Następnie sąd kończy postępowanie wydając postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, w którym ustala, kto oraz w jakiej części otrzymał spadek.

Etap IV – uprawomocnienie postanowienia

Oczywiście samo postanowienie nie jest od razu prawomocne. Staje się ono takie dopiero po upłynięciu terminów do złożenia środków zaskarżenia, czyli w tzw. dniu uprawomocnienia. Złożyć odwołanie mogą wszystkie strony postępowania. W przypadku, gdy nikt nie złoży środka odwoławczego w określonym terminie, wtedy następuje uprawomocnienie. Aby otrzymać odpis uprawomocnionego postanowienia z tzw. klauzulą prawomocności należy złożyć pisemny wniosek o jego wydanie oraz uiścić opłatę.